Η συμβολή του Γαλαξιδίου στον αγώνα του ΄40 - Απόδοση φόρου τιμής στους 421 Γαλαξιδιώτες - θύματα του Β΄ παγκοσμίου πολέμου

Mε λαμπρές εκδηλώσεις γιορτάσθηκε τη Παρασκευή, 28/10/2011, στο Γαλαξίδι η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των τοπικών αρχών, εκατοντάδων κατοίκων και, φυσικά, των μαθητών και των εκπαιδευτικών όλων των σχολικών βαθμίδων (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και ΓΕΛ) της πόλης μας.

Τον πανηγυρικό λόγο της ημέρα εκφώνησε, μετά την δοξολογία στον  ιερό ναό του αγ. Νικολάου Γαλαξιδίου, ο θεολόγος καθηγητής του Γυμνασίου και του Γενικού Λυκείου Γαλαξιδίου Χάρης Ανδρεόπουλος, αναφέροντας τα εξής:  

"Είμαστε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε την ένδοξη εθνική επέτειο της “28^ης Οκτωβρίου του 1940”,  μια επέτειο που είναι φορτισμένη με τη συγκίνηση που αναβλύζει από την ανάμνηση ενός ηρωϊκού παρελθόντος το οποίο έχει καταγραφεί στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας με χρυσά γράμματα. Πέρασαν ήδη 71 χρόνια από την ημέρα εκείνη, την 28^η Οκτωβρίου του ΄40, που ο λαός μας με την απαράμιλλη λεβεντιά του απέδειξε αυτό που κατά τη διάρκεια του πολέμου  παραδέχθηκε ο βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ, αναδεικνύοντας με τα λεγόμενά του στο BBC, το θάρρος, τη γενναιοψυχία και την ξεχωριστή ανδρεία των προγόνων μας, ότι δηλ. στο εξής δεν θα πρέπει να λέμε ότι “οι Ελληνες πολεμούν σαν ήρωες”, αλλά ότι “οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες”.   

Η 28^η Οκτωβρίου είναι μια μέρα γιορτής και εθνικής περηφάνειας για τη πατρίδα μας. Το έπος του ΄40 δεν ήταν απλά μια προσπάθειας απόκρουσης ενός εισβολέα. Μόνο ίσως η βιβλική αφήγηση της αναμέτρησης του Δαβίδ με τον Γολιάθ μπορεί να δώσει το πραγματικό μέτρο σύγκρισης. Μια χούφτα Ελληνες, μ΄ ελάχιστα εφόδια τόλμησαν να ορθώσουν το ανάστημά τους και να αντισταθούν στις σιδερόφρακτες και άρτια εξοπλισμένες στρατιές του φασισμού αποδεικνύοντας στην ανθρωπότητα ότι η υπεροχή δεν ανήκει στο πλήθος, ανήκει στο πάθος. Ανήκει σ΄ αυτούς που αψηφούν κάθε απειλή και κίνδυνο για να υπερασπιστούν αξίες και ιδανικά. Χιλιάδες (κοντά στις 600.000 συνολικά) οι Ελληνες που πότισαν με το αίμα τους το δένδρο της λευτεριάς σ΄ αυτόν τον αγώνα, είτε ως στρατιώτες στο μέτωπο, είτε στην αντίσταση, είτε από τις εκτελέσεις, την πείνα και τις πάσης λογής κακουχίες. Απ΄ αυτόν τον αγώνα δεν έλειψε και το Γαλαξίδι που πλήρωσε κι΄ αυτό βαρύ φόρο αίματος.

Aς γυρίσουμε για λίγο το χρόνο πίσω, κατά 71 ακριβώς χρόνια: τον Οκτώβριο μήνα του ΄40 το Γαλαξίδι κινείται στους συνηθισμένους του ρυθμούς. Βεβαίως, μετά τον βομβαρδισμό από τους Ιταλούς, στις 30 Ιουλίου του ίδιου έτους, των αντιτορπιλικών μας “Βασιλεύς Γεώργιος” και “Βασίλισσα Ολγα” στο λιμάνι της κοντινής μας Ναυπάκτου, υπήρχε στους κατοίκους η αίσθηση ότι τα σύννεφα του πολέμου όλο και πύκνωναν, αλλά κανένας ιδιαίτερος φόβος δεν προμήνυε το κακό που ερχόταν. Οι Γαλαξιδιώτες τη Κυριακή 27 Οκτωβρίου 1940 λειτουργήθηκαν κανονικά στις τρείς εκκλησιές – στον Αγ. Νικόλαο, στην Αγιά Παρασκευή και στον Πρόδρομο - και επέστρεψαν στις συνήθεις δραστηριότητές τους.

Το πρωϊνό της Δευτέρας 28^ης Οκτωβρίου 1940 φαινόταν επίσης στο Γαλαξίδι ότι ήταν ένα συνηθισμένο πρωϊνό: τα παιδιά πήγαν σχολείο, τα μαγαζιά άνοιξαν και η γνώριμη κίνηση της μικρής πολιτείας άρχισε. H είδηση, όμως, του πολέμου που ήδη είχε αρχίσει στα Αλβανικά βουνά από τις πρώτες πρωϊνές ώρες - μετά το περήφανο “ΟΧΙ” του έλληνα πρωθυπουργού Ιωαν. Μεταξά στους Ιταλούς – έφθασε και στο Γαλαξίδι, από τα λίγα ραδιόφωνα που υπήρχαν. Και κανείς ίσως εκείνες τις ώρες δεν υποψιαζόταν το μέγεθος της συμφοράς που ερχόταν.

-         Πόλεμος…

-         Aρχισε ο πόλεμος…

-         Εχουμε πόλεμο…

Η φοβερή είδηση - εβδομήντα ένα (71) ακριβώς χρόνια πριν - έκανε δυό και τρείς φορές τον γύρο του Γαλαξιδίου. Από τα σχολεία οι δάσκαλοι σχόλασαν τα παιδιά. Ο κόσμος έτρεξε στα μπακάλικα, τα οποία πολύ σύντομα  άδειασαν. Πολλοί κατέφυγαν στις εκκλησιές από τις καμπάνες που γύρω στις 10 άρχισαν να κτυπούν έντονα, μ΄ ένα κτύπημα πολεμικής ιαχής και ξεσηκωμού.

Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος που εκείνη τη στιγμή ξεκινούσε και στη χώρα μας δεν άφησε ανέπαφο το Γαλαξίδι που, όπως και οι άλλες ελληνικές πόλεις, απέστειλε πολλούς νέους στις ελληνοαλβανικές οροσειρές. Τα πρώτα κατοχικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν στις 15 Μαΐου του 1941 και γρήγορα κατέλαβαν το Παρθεναγωγείο, το Δημοτικό σχολείο, την οικία Κουτσουλιέρη, την οικία Δροσοπούλου καθώς και την οικία Πλατώνη. Στην πλειονότητα τους οι στρατιώτες ήταν Ιταλοί αφού την διοίκηση της Στερεάς Ελλάδας είχαν αναλάβει οι Ιταλικές αρχές. Τον Ιανουάριο του 1942 οι Ιταλοί μετεγκαταστάθηκαν στην Ιτέα. Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου οι Ιταλοί κατάσκοποι εξαφανίστηκαν με αποτέλεσμα να επέμβει ο Ιταλός διοικητής και να δώσει 48ωρο τελεσίγραφο στους κατοίκους του Γαλαξιδίου για να επιστραφούν πίσω σώοι. Το τελεσίγραφο έληξε και έτσι οι Ιταλοί απείλησαν την πόλη με εμπρησμό. Παρ' όλα αυτά η έγκαιρη επέμβαση του κοινοτάρχη Λουκά Πλατώνη καθώς και του πλοιάρχου Ιωάννη Ανδρεόπουλου έσωσε την πόλη από βέβαιη καταστροφή. Τα επόμενα χρόνια ήταν εξαιρετικά δύσκολα για τους Γαλαξιδιώτες. Το δυστυχέστερο έτος για το Γαλαξίδι, με φοβερή πείνα και ελλείψεις σε είδη πρώτης  ανάγκης, ήταν αυτό του 1944 καθώς εν τω μεταξύ είχε ήδη γίνει έδρα των γερμανών κατακτητών. Το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου βρήκε το Γαλαξίδι να μετρά 421 νεκρούς. Τους αξίζει ασφαλώς κάθε ευγνωμοσύνη και τιμή, αλλά και μια υπόσχεση, ότι ο αγώνας τους και η θυσία τους για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι αποτελεί για μας ένα χρέος, μια παρακαταθήκη ζωής έτσι ώστε για να συνεχίσουν να ζούν τα παιδιά μας σε μια ελεύθερη πατρίδα. Σε μια δύσκολη συγκυρία σαν αυτή που βιώνει αυτό τον καιρό η χώρα μας, κινδυνεύοντας εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης και των καραδοκούντων κερδοσκόπων να χάσει την εθνική της ανεξαρτησία, η παραπάνω ηθική υποχρέωση να μείνουμε πιστοί συνεχιστές του αγώνα των ηρώων της εποποιϊας του ΄40, καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Καλούμαστε και πάλι να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τη νέα δοκιμασία.

Κυρίες και κύριοι,

τους Ελληνες στρατιώτες και τους ανώνυμους ήρωες του ΄40 τους εμψύχωνε η συνισταμένη δύο δυνάμεων: η μια δύναμη ήταν η πίστη στο δίκαιο και την ελευθερία. Δεύτερη δύναμη ήταν η βαθιά πίστη. Πολλές υπήρξαν οι μαρτυρίες στρατιωτών για θαύματα της Παναγίας στο αλβανικό μέτωπο και αυτός είναι ο λόγος που σήμερα η επέτειος του “OXI” τιμάται μαζί με την εορτή της Αγίας Σκέπης. Πρόκειται για τη γιορτή η οποία καθιερώθηκε μ΄ αφορμή το θαύμα που  συντελέσθηκε στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών με την εμφάνιση της Θεοτόκου στο εκκλησίασμα και την έκφραση της αγάπης και της προστασίας που εκδήλωσε προς τους πιστούς σκεπάζοντάς τους με το φωτοφόρο ωμοφόριό της. Είναι η γιορτή με την οποία τιμάται η Θεοτόκος επειδή, σαν τη φωτοφόρο νεφέλη με τη οποία ο Θεός σκέπαζε τη μέρα και φώτιζε τη νύχτα τους Ισραηλίτες στην έρημο, στη πορεία τους προς την ελευθερία, έτσι κι αυτή, η Παναγιά μας, με τη χάρη της σκέπει και προστατεύει τον ελληνικό λαό στις δύσκολες περιστάσεις.

 Ας έχουμε, λοιπόν, πίστη στις δυνάμεις μας, ας διατηρήσουμε ζωντανή εντός μας την ελπίδα κάνοντας την ευχή μας προσευχή, όπως έκανε κι ένας άλλος πρόγονός μας, ο Γέρος  του Μοριά, ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος έχοντας βαθιά πίστη έλεγε ότι “ο Θεός έχει βάλει την υπογραφή του για τη λευτεριά της πατρίδας και δεν τη παίρνει πίσω…”. Kι όπως  δεν την πήρε πίσω την υπογραφή του ο Θεός το 1821, όπως δεν την πήρε πίσω το 1940, ούτε και τώρα θα την πάρει πίσω. Είμαστε γένος ηρώων και με τη βοήθεια του Θεού θα παραμείνουμε".

* Oι εκδηλώσεις συνεχίσθηκαν με τη κατάθεση στεφάνων στο Ηρώον της πλατείας "Μανουσακίων" και ολοκληρώθηκαν με τη καθιερωμένη παρέλαση στη παραλιακή λεωφόρο όπου οι Γαλαξιδιώτες καμάρωσαν την μαθητιώσα νεολαία, το μέλλον του τόπου μας

(Bλ. σχετικό φωτορεπορτάζ στο Σύνδεσμο Γαλαξιδιωτών)